Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν ἔναρξιν τοῦ ἰατρικοῦ συνεδρίου ἐν Καππαδοκίᾳ

Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν ἔναρξιν τοῦ ἰατρικοῦ συνεδρίου ἐν Καππαδοκίᾳ

Ἐλλογιμώτατοι καί ἀγαπητοί κύριοι Σύνεδροι,

Ἐκ πρώτης ὄψεως θά ἠδύνατό τις νά διερωτηθῇ ποία ἡ θέσις ἑνός κληρικοῦ, ὡς ἡ ἡμετέρα Μετριότης, εἰς ἕν ἰατρικόν ἐπιστημονικόν συνέδριον. Δέν εἶναι ἀσύμβατος ἡ ἰδιότης τῆς Ἱερωσύνης πρός αὐτήν τῆς Ἰατρικῆς;

Ὡς γνωρίζετε κάλλιον ἡμῶν, ἀπό τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων οἱ ἄνθρωποι μή δυνάμενοι νά ἐξηγήσουν φυσικῶς τάς διαφόρους ἀσθενείας καί τόν ἐξ αὐτῶν προερχόμενον θάνατον, προσεπάθησαν διά μεταφυσικῆς τοποθετήσεως νά καθησυχάσουν τήν διαποροῦσαν συνείδησίν των. Οὕτως, ἐν ἑνί προσώπῳ, τῷ ἱερεῖ, συνήρμοσαν διπλῆν ἰδιότητα. Αὐτήν τοῦ μεσίτου των πρός τόν Θεόν, τόν οἱονδήποτε Θεόν, καί τήν τοῦ ἰατροῦ. Ὥστε εἰς κάθε περίπτωσιν ἀσθενείας προσήρχοντο εἰς τόν ἱερέα διά νά ἐξιλεώσῃ ἐξορκίζων διά προσευχῶν καί θυσιῶν τά πονηρά πνεύματα, τά ὁποῖα ἐθεωροῦντο ὡς ἡ αἰτία τῶν ἀσθενειῶν καί τοῦ θανάτου. Ἡ συνήθης αὐτή πρακτική διετηρήθη καί εἰς τά ἀρχαῖα Ἀσκληπιεῖα, ἔνθα κατέφευγον οἱ ἐξ ἀσθενειῶν σωματικῶν τε καί ψυχικῶν ὀχλούμενοι καί διά τῆς κατακοιμήσεως ἐν τοῖς εἰδικοῖς χώροις ἀνέμενον τήν διά τῆς τῶν ἱερέων ἐπικλήσεως θαυματουργόν ἐπέμβασιν τοῦ θεράποντος Θεοῦ. Καί ἡ προσφυγή αὕτη τῶν ἀσθενῶν εἰς τήν ἄνωθεν βοήθειαν θά ἔλεγέ τις ὅτι ἦτο μία προφητική ἐνέργεια, μία προτύπωσις τῶν ὅσων ἠκολούθησαν. Διατί;

Ὅταν ὁ φιλάνθρωπος Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐνηνθρώπησε, ὡς σημειώνει ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος, «ἐξέβαλε τά πνεύματα λόγῳ καί πάντας τούς κακῶς ἔχοντας ἐθεράπευσεν, ὅπως πληρωθῇ τό ρηθέν διά Ἠσαΐου τοῦ Προφήτου λέγοντος· αὐτός τάς ἀσθενείας ἡμῶν ἔλαβε καί τάς νόσους ἐβάστασεν» (Ματθ. 8, 16-17). Κατά δέ τόν Ἀπόστολον Πέτρον, «ὅς διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου» (Πράξ. 10, 38).

Ἡ διπλῆ αὕτη θεραπευτική πρακτική τοῦ Κυρίου Τόν ἀπέδειξεν ἀληθῶς Ἰατρόν ψυχῶν τε καί σωμάτων, καθ᾽ ὅσον ὁ ἄνθρωπος κατά τήν Ὀρθόδοξον ἀνθρωπολογικήν θεώρησιν καί διδασκαλίαν εἶναι ἑνιαία ψυχοσωματική ἑνότης, διό καί πλεῖσται ὅσαι τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν, ὡς ὑμεῖς κάλλιον ἡμῶν γνωρίζετε, ἔχουν ψυχογενῆ τά αἴτια. Ὅθεν, μία καλή καί ὑγιής ψυχική κατάστασις τά μέγιστα συμβάλλει εἰς τήν θεραπείαν ἤ ἔστω βελτίωσιν μιᾶς σωματικῆς νοσηρᾶς καταστάσεως, ὡς ἀναφέρει καί τό γνωστόν τροπάριον τῆς Ἐκκλησίας «ἀσθενεῖ τό σῶμα ἀσθενεῖ μου καί ἡ ψυχή».

Ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι κληρικοί ἀκολουθοῦντες τό παράδειγμα τοῦ Κυρίου εἴμεθα ὄντως ἰατροί, βασικῶς ψυχῶν. Διότι διά νά συνδυάσωμεν καί τήν σωματικήν διάστασιν τῆς Ἰατρικῆς εἰς τήν ἱερατικήν διακονίαν μας ὁπωσδήποτε πρέπει νά σπουδάσωμεν ὡς ἐπράξατε ὑμεῖς καταλλήλως. Ἐκ τῆς ποιμαντικῆς, λοιπόν, καί ἐξομολογητικῆς ἡμῶν πείρας διαπιστοῦμεν ὁπόσον ἀλληλοεπιδροῦν οἱ δύο παράγοντες, τά δύο συνιστῶντα τόν ἄνθρωπον στοιχεῖα, ἡ ψυχή καί τό σῶμα. Ἐπίσης, ὁπόσην μεγάλην σημασίαν ἔχει ἡ καλή νευρολογική κατάστασις τοῦ ἀνθρώπου διά νά δύναται νά ἀναδειχθῇ οὗτος μία ἰσορροπημένη προσωπικότης καί ἡ συμπεριφορά του νά εἶναι βασικῶς παραδεκτή.

Ὡς ἐκ τούτου, ἐξηγεῖται τό γεγονός, ὅτι ἀρχῆθεν ἡ Ἐκκλησία ἐπέδειξεν ἰδιαιτέραν στάσιν τιμῆς καί σεβασμοῦ ἔναντι τῶν ἰατρῶν, ὑπακούουσα εἰς τήν προσταγήν τῆς Ἁγίας Γραφῆς «Τίμα ἰατρόν πρός τάς χρείας αὐτοῦ τιμαῖς αὐτοῦ καί γάρ ὁ Κύριος ἔκτισεν αὐτόν» (Σοφ. Σειράχ, 38, 1). Ἄλλωστε, δέν πρέπει νά λησμονηθῇ ἡ ὕπαρξις πολυαρίθμων Ἰατρῶν Ἁγίων λαοφιλῶν καταστάντων καί κοσμούντων τό Ἁγιολόγιον τῆς Ἐκκλησίας μέ πρῶτον παράδειγμα τήν εἰκοσάδα τῶν Ἁγίων καί θαυματουργῶν Ἀναργύρων.

Ὡσαύτως, δέον νά τονισθῇ τό γεγονός, ὅτι ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς ποιμαντικῆς της μερίμνης ἡ Ἐκκλησία ἵδρυσε καί ἐλειτούργησε πλεῖστα ὅσα νοσοκομεῖα μέ πρωτοποριακά διά τήν ἐποχήν των μέσα καί εὐκολίας, ὡς λ.χ. τό περίφημον ἐν τῇ Πόλει ἡμῶν νοσοκομεῖον τῆς Μονῆς Παντοκράτορος, τοῦ ὁποίου ἔχει διασωθῆ καί δημοσιευθῆ καί ὁ κανονισμός τῆς ὑποδειγματικῆς λειτουργίας.

Εὑρισκόμενοι σήμερον εἰς τήν ἁγίαν Καππαδοκικήν γῆν, τήν ἀκτινοβολοῦσαν μυστικῶς τήν ἀσκητικήν ἁγιότητα τῶν ἀναριθμήτων θεοφιλῶν μορφῶν της, ἰδιαιτέρως ὀφείλομεν νά μνησθῶμεν τῆς μεγάλης προσωπικότητος τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἐν ἱεράρχαις πασιγνώστου Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, ὁ ὁποῖος ἐν τῇ πολυεδρικῇ δραστηριότητι αὐτοῦ ἐμερίμνησε προσέτι μεγάλως διά τήν ἐξυπηρέτησιν τῶν ἀσθενῶν τῆς περιοχῆς αὐτῆς, ἀφοῦ εἶχε σπουδάσει καί τήν Ἰατρικήν ἐπιστήμην καί ἵδρυσε τήν περίφημον Βασιλειάδα, μέγα συγκρότημα φιλανθρωπικῶν καταστημάτων, ὅπου ʺἡ νόσος ἐθεραπεύετο καί ἡ ἀσθένεια ἐφιλοσοφεῖτοʺ, ὡς γράφει ὁ ἕτερος καππαδόκης καί φίλος αὐτοῦ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἄλλωστε, ἡ ἐπιλογή τοῦ τόπου τούτου πρός διεξαγωγήν τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου σας δέν εἶναι καθόλου τυχαία, διό καί συγχαίρομεν πατρικῶς τούς ὑπευθύνους διοργανωτάς αὐτοῦ.

Περαίνοντες τήν μικράν ταύτην χαιρετιστήριον προσφώνησιν ἡμῶν, δέν θά ἠδυνάμεθα νά μή ἐπισημάνωμεν καί ἐπευλογήσωμεν ἐπικροτοῦντες τήν κατά τά τελευταῖα ἔτη παρατηρουμένην ἀθρόαν χειροτονίαν σπουδαίων καί εὐλαβῶν συναδέλφων σας ἰατρῶν, εἰσερχομένων εἰς τάς τάξεις τοῦ κλήρου, πρᾶγμα ἐπιβεβαιοῦν τά ὅσα ἀνωτέρω εἴπομεν καί τά ὁποῖα φανερώνουν, ὅτι κοινήν πορείαν βασικῶς ἔχομεν νά βαδίσωμεν κληρικοί καί ἰατροί, ἕκαστος ἐν τῷ εἰδικῷ πεδίῳ του, διακονοῦντες τόν πάσχοντα εἴτε ψυχικῶς εἴτε σωματικῶς ἤ καί κατ᾽ ἀμφότερα συνάνθρωπον ὡς καλοί Σαμαρεῖται.

Ἐκφράζοντες τήν πολλήν εὐγνωμοσύνην τῆς ἡμετέρας Μετριότητος διά τήν εὐκαιρίαν τήν ὁποίαν μᾶς ἔδωκεν νά εὐλογήσωμεν καί νά συμμετάσχωμεν εἰς τό παρόν Συνέδριον ὁμοῦ μετ᾿ ἐκλεκτῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν Ἱεραρχῶν ἡ Ὀργανωτική Ἐπιτροπή μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Ἐλλογιμώτατον καί ἀγαπητόν Καθηγητήν κύριον Καλοφούτην, εὐχαριστοῦμεν θερμῶς διά τήν τιμήν πρός τήν καθ᾽ ἡμᾶς Μητέρα Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν καί ἡμᾶς τόν  Πατριάρχην αὐτῆς καί εὐχόμεθα διαπύρως πλήρη ἐπιτυχίαν τῶν ἐργασιῶν πρός ἔτι μεγαλυτέραν πρόοδον τῆς φιλανθρώπου ἐπιστήμης τῆς Ἰατρικῆς, τήν ὁποίαν διακονεῖτε καί ἡ ὁποία δέν γνωρίζει γεωγραφικά ὅρια καί δέν διακρίνει φυλάς, λαούς καί γλώσσας, ἀλλά ἀπευθύνεται ἀδιακρίτως καί ἀνεξαιρέτως πρός πάντα κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ πλασμένον ἄνθρωπον, ὡς ὁ Ἴδιος ὁ Θεός, ὁ Ἰατρός ψυχῶν τε καί σωμάτων, ἔπραξε καί πράττει.

Αὐτοῦ ἡ χάρις καί ἡ εὐλογία εἴησαν μετά πάντων ὑμῶν συνοδοιπόροι καί ἐνισχύουσαι τό ἔργον ὑμῶν πάντοτε.